Demir Eksikliği Nedir, Belirtileri Nelerdir?
09 Kasım 2020
Neden Demire İhtiyaç Duymaktayız?
Demir vücudumuzun düzgün ve verimli bir şekilde çalışabilmesi için ihtiyaç duyduğu en önemli esansiyel minerallerden biridir.
Demir vücuttaki tüm hücreler için gerekli oksijenlerin taşınması, DNA, RNA ve protein sentezinde aktif rol olmaktadır. Aynı zamanda birçok enzimin yapısına katılır veya fonksiyonu için gerekli bir elementtir.
Genel tanımı ile demir vücutta şunlar için gereklidir;
-
Kırmızı kan hücrelerinin üretimi
-
Enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olacak sağlıklı bir bağışıklık sistemi
-
İyi bir zihinsel fonksiyon
-
Enerji üretimi
-
Güçlü bir kas gücü
Demir minerali vücut tarafından üretilemediğinden dışarıdan takviye olarak alınması gereklidir. Günlük alınması gereken demir miktarı cinsiyete, yaşa, gebe veya lohusa olma durumuna, günlük spor aktiviteleri, demir depolarındaki rezerv oranlarına bağlı olarak değişkenlik gösterecektir.
Vücutta bulunan demiri doğru oranlarda barındırmak vücut için dengeleyici olmaktadır. Demir eksikliği kadar fazla demir alımı da problem yaratabilmektedir. Demirin az miktarda bulunması hayati işlevlerinizi engellerken fazla demir de ciddi tedaviler gerektirebilir.
Vücutta yeterli miktarda demir minerali bulunmadığı durumlarda ‘’Demir Eksikliği’’ meydana gelmektedir.
Demir Eksikliği Nedir?
Demir eksikliği vücutta yeterli miktarda demir mineralinin bulunmaması veya bu mineralin vücut tarafından emilememesi durumlarında görülen, kırmızı kan hücreleri dediğimiz alyuvarların sayılarının azalmasına yol açan bir durumdur. Böylelikle halk arasında adını sıklıkla duyduğumuz kansızlık yani anemi meydana gelmektedir.
Vücutta hemoglobin (alyuvarların yapısında bulunan ve vücutta oksijen taşımalarını sağlayan protein) yapabilmek için demire mutlaka ihtiyaç vardır. Demir eksikliği sonucunda birçok durum görülse de en önemlisi anemi yani kansızlıktır.
Demir eksikliği dünyada olduğu kadar ve ülkemizde de fazlaca görülmektedir. Öyle ki dünya nüfusunun ¼ ünden fazlası anemiktir. Bu oranın da yarısı demir eksikliği anemisi yaşamaktadır. Gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde daha fazla görülmesi ile birlikte toplum sağlığı sorunu olarak bilinmektedir.
Demir Eksikliği Hangi Durumlarda Görülebilir?
- Vücuda besinler ile yeterli oranlarda demir alınmaması, dengesiz beslenme, et ve sebze gibi demirden yüksek gıdaları az miktarlarda tüketmek,
-
Besinlerden alınan demirin emilimlerinin yeterli olmaması, emilim bozukluğu denen durumlar.
Posalı gıdalar, iyi pişmemiş baklagiller, kepekli ekmekler demir emilimini azaltacağından dikkatli tüketilmelidir. Gıdaların saklandığı alüminyum ve paslanmaz çelik ev gereçleri de demir emilimini azaltmaktadır. Aynı zamanda çay ve kahveyi yemek esnasında tüketmek de demir emilimini azaltan faktörlerden sayılmaktadır.
-
Bağırsaklardan demir emilimini bozan faktörler, çölyak hastalığı, crohn hastalığı, mide bypass ameliyatı gibi.
-
Vücutta kan kaybına yol açan hastalıklar ve böbrek yetmezliği ile kalp yetmezliği gibi durumlar. Kan kaybı görülen diğer durumlar, kadınlarda âdet kanamalarının yoğun olması, mide kanamaları vb gibi.
Hamilelikte demir ihtiyacı artacağından daha fazla demir önerilebilmektedir. Yeterli oranlarda alınmaması durumunda da demir eksikliği görülmesi olasıdır.
Demir Eksikliği Önlenmez veya Tedavi Edilmez ise;
Psikiyatrik sorunlarda daha fazla artış gözlemlenebilir. Kronik akciğer rahatsızlığı var ise nefes darlığı yaşanması olasıdır. Göğüs ağrısı şikayetleri açığa çıkabilir. Halsizlik, yorgunluk, baş ağrıları, baş dönmesi, ciltte solukluk ve solgunluk, tırnaklarda şekil bozuklukları görülebilir.
Demir Eksikliği Belirtileri
- Sinirlilik
- Nefes Darlığı,
- Çarpıntı
- Tahriş Olmuş Dil
- Yorgunluk
- Enerji Düşüklüğü
- Ciltte Solgunlu Tırnakların Yapısının Bozulması ve Kırılması
- Bağışıklık Sisteminde Zayıflık
- Kansızlık
- Normalde Yenmemesi Gereken Yiyecekleri Yeme İsteği, toprak gibi.
- Konsantrasyonda Güçlük veya Bozukluk şeklinde seyredebilir.
Demir için belirtilen günlük gereksinim şu şekilde belirtilmiştir;
Erkekler için 10 MG
Kadınlar için 18 MG
Çocuk için 10 MG
Ergenlik Dönemi için 15 MG
Hamileler için 27 MG
Emzirenler için 18 MG
Basit kan tahlilleri ile demir eksikliğinizi ölçümletebilmek mümkündür.
Demir Eksikliğini Önlemeye Yardımcı, Demir Zengini Besinler;
Demir eksikliğini önlemek için düzenli, dengeli beslenmek şarttır. C vitamini yüksek gıdalar ile alınması durumunda demirin emilimi artacaktır.
Kırmızı et, kümes hayvanları ve balık ile kuru baklagiller, koyu yeşil yapraklı bitkiler (ıspanak, lahana gibi) taze ve kuru meyveler, kabuklu kuruyemişler, yumurta, hurma ve pekmezler yüksek oranda demir minerali içermektedir.
Demir içeren besinlerin süt, yoğurt, ayran gibi kalsiyum kaynağı besinlerle birlikte tüketilmesi, emilimi yavaşlatacağı için önerilmemektedir. Örneğin ıspanak yoğurt ile tüketilmemelidir, süt ve pekmez aynı anda tüketilmemelidir. Ancak portakal suyu ve pekmez birlikte iyi bir alternatif olacaktır.
C vitamini demirin emilimini hızlandırır. Sabahları kahvaltı yaparken omlet tercih ediyorsanız yanında çay değil portakal suyu içmenizi tavsiye ederiz.
Çay ve kahve yemek esnasında tüketildiğinde besinlerin demir emilimlerini yavaşlatmaktadır. Çay ve kahveyi mümkünse yemeklerden 2 saat sonra tüketiniz.
Ara öğünlerde kuru meyveler tüketebilirsiniz.
Üzüm çekirdeği ekstresi ve pekmezler demir kaynakları olarak bilinmektedir. Sabahları kahvaltı ile birlikte veya gün içerisinde tüketeceğiniz hurma pekmezi veya keçiboynuzu pekmezi günlük demir ihtiyacınızı karşılamanız adına güzel ve lezzetli birer alternatif olacaktır. Pekmez satın almadan önce dikkat etmeniz gereken hususlardan diğer yazılarımızda bahsetmiştik. İçeriğinde kullanılan meyvelerden, üretim şekline kadar tüm süreç ciddi önem arz etmektedir.
Doktorunuz tarafından önerilen bir ilacı kullanıyor iseniz düzenli olarak alınması gerektiğini unutmamalı demir zengini yiyecekler ile de desteklemelisiniz.
Bu içeriklerin sizlere fayda sağladığını umarak birkaç kısa ve önemli husustan da bahsetmek isteriz. Demir minerali, demir eksikliği yaşıyorsanız almanız gereken bir takviyedir. Demirin fazlası vücutta işlenmekte zorlanır, fazla demir karaciğerlere zarar verebilmektedir.
Demir eksikliğiniz var ise ve doktorunuz takviye alımınıza gerek görüyor ise demir takviyelerinden faydalanabilirsiniz. Önerimiz kapsül tercih edecekseniz üzüm çekirdeği ekstresi içeren Ferrovitec veya sıvı formda olan, arı sütü,bal, çinko, E ve C vitaminleri ile de desteklenmiş Ferrovitec olacaktır.