GIDA TAKVİYELERİ
Literatürde takviye edici gıdalar olarak adı geçen gıda takviyeleri 5996 sayılı Kanun kapsamında "normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla, vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asit gibi besin öğelerinin veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri bulunan bitki, bitkisel ve hayvansal kaynaklı maddeler, biyoaktif maddeler ve benzeri maddelerin konsantre veya ekstraktlarının tek başına veya karışımlarının, kapsül, tablet, pastil, tek kullanımlık toz paket, sıvı ampul, damlalıklı şişe ve diğer benzeri sıvı veya toz formlarda hazırlanarak günlük alım dozu belirlenmiş ürünler" olarak tanımlanmıştır.
GIDA TAKVİYELERİ NASIL ve HANGİ AMAÇLA KULLANILIR?
Gıda takviyeleri günlük beslenme ihtiyaçlarının karşılanmasının desteklenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Tercih edilecek gıda takviyesi kişi ihtiyacı ve doktor önerisi ile belirlenebilmektedir. Gıda takviyelerinin günlük alım dozları etiketleri üzerinde yer almaktadır. Dikkat edilmesi gereken nokta bu belirtilen dozajların aşılmaması gerektiğidir.
Gıda takviyeleri ile ilgili bilinmesi gereken bir başka husus ise normal beslenmenin yerine geçmeyeceği yalnızca takviye amaçlı kullanılmaları gerektiğidir. Hamileler ve emziren anneler için gıda takviyesi kullanımı sınırlandırılır. Yalnızca bu dönemlerde kullanabilecekleri ve doktorları tarafından önerilen, güvenilir ürünler kullanılabilmektedirler.
Omega 3'ün dünyada en çok tercih edilen ve tüketilen gıda takviyesi olduğu bazı kaynaklarca belirtilmiştir. Avrupa’da 50 yaş üstü erkeklerin yüzde 43’ü Omega 3 kullanılmakta. Omega 3 balıkta ve belli bitki ve yemişlerde bulunan bir yağ asididir. En çok tercih edilme sebebi şüphesiz vücut tarafından üretilemediği için mutlaka dışarıdan alınması gerekli olmasıdır.
Üzerinde en çok çalışma yapılan takviye edici gıda ise sayısız faydalarından dolayı Ginkgo Biloba’dır. Konsantrasyonu dikkat dağınıklığını artırmak için bir katkı olarak kullanılır. Ancak dozajı, günlük alım miktarı mutlaka hekim tarafından belirlenmeli aksi halde yan etkileri söz konusudur.
Son zamanlarda pandemi sebebiyle adını sıklıkla duyduğumuz Sambucus Nigra olarak da bilinen Kara Mürver, güneş vitamini olarak da adlandırılan D vitamini, immün sistem için kullanılan Beta Glukan ve C vitamini de fazlaca tercih edilenlerdendir.
Şunu bilmek gerekir ki; gıda takviyeleri, sağlıklı ve dengeli beslenmenin yerini tutamaz. Fakat modern yaşam tarzının getirilerinden dolayı sağlıklı beslenme giderek zorlaşmaktadır. Kişilerin günlük almaları gereken vitamin ve mineral değerlerini iyi bilmesi, gıdalardan temin edilememesi durumunda gıda takviyelerinden destek alabilmesi son derece mühimdir. Buna karar verirken ise, eksik veya fazla kullanımın önüne geçebilmek adına bir uzmandan destek alarak vücut / kan değerlerini ölçtürmesi gerekebilir.
D vitamini, çocuklarda kemik gelişimi ve büyüme için gereklidir. Dünya Sağlık Örgütü 6 aydan 5 yaşına kadar çocukların D vitamini almalarını önermektedir.
D vitaminin hücre bölünmesinde görevi vardır. Bağışıklık sisteminin, normal kemiklerin, normal kas fonksiyonlarının, kemiklerin korunmasına katkıda bulunur.
C vitamini, cildin, kan damarlarının, kıkırdağın, kemiklerin, diş etlerinin, dişlerin normal fonksiyonu için gerekli olan kolajen oluşumuna katkıda bulunur. Bağışıklık sisteminin, bitkinliğin ve yorgunluğun azalmasında, E vitamininin indirgenmiş formunun yeniden oluşmasına katkısı vardır. Ayrıca demir emilimini de arttırır.
Çinko, normal asit-baz metabolizmasına, normal karbonhidrat metabolizmasına, normal DNA sentezine, normal kemiklerin, saçların, tırnakların, cildin, görme yetisinin, bağışıklık sisteminin korunmasına katkıda bulunur.
GIDA TAKVİYELERİ NE ZAMAN ALINMALIDIR?
Gıda takviyelerinde kullanım zamanları değişkenlik gösterebilmektedir. Örneğin B12, Ginseng gibi ürünlerin gündüz alınması önerilir. Çoğu öğünlerden sonra alınırken bazıları da aç karna alınabilir. Etikette belirtilen dozların ve kullanım dozlarının belirli bir bilimsel sebebe göre önerildiği ve aşılmaması gerektiği atlanmamalıdır.
Yağlı softjellerin aç karna alınması önerilmektedir. Bitki özlerinden en yüksek faydayı alabilmek için ise öğün aralarında kullanımı daha mühimdir.
Her şeyin fazlası zarar verebileceği gibi gıda takviyelerinin ise fazla alınması yanlış kullanılması ve bilinçsizce tüketilmesi de zararlıdır. İlaç kullanımı ile eş zamanlı alınacak gıda takviyeleri konusunda uzmanlar son derece dikkatli olunması gerektiğini belirtmektedir. Örneğin kan sulandırıcı kullanılıyor ise Omega 3 tüketmemek gereklidir. Bu gibi sebeplerle mutlaka bir hekim tavsiyesi ile alınması gerekmektedir.